Czym jest Terapia Zabawą?

Terapia zabawą jest metodą terapeutycznej pracy z dzieckiem. Metodą opartą na najbardziej naturalnej aktywności dziecka, na zabawie. Wspieramy dzieci będące w trudnych sytuacjach życiowych, z problemami rozwojowymi, z trudnymi zachowaniami, z niepełnosprawnościami. Nie chodzi nam tylko o to by dziecko radziło sobie w pokoju zabaw, chodzi nam o to by odnalazło siebie i swoje miejsce w domu, w szkole, w grupach rówieśniczych.

Badania potwierdziły wskazania dla zastosowania terapii zabawą w przypadku stwierdzenia: depresji, spektrum autyzmu, nadpobudliwości psychoruchowej, traumy pierwszego lub drugiego typu, mutyzmu wybiórczego, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Terapeutyczne wsparcie dziecka uzasadnione jest również gdy dziecko lub bliską mu osobę dotknie przewlekła choroba, gdy miało miejsce nadużycie seksualne, gdy mamy do czynienia z przemocą fizyczną lub emocjonalną, gdy rozstają się rodzice lub dziecko w wyniku śmierci traci jednego lub oboje rodziców.

Dla mnie terapia zabawą to spotkanie w pełnym kontakcie. Spotkanie z człowiekiem, który do integracji własnego Ja potrzebuje głębokiej, akceptującej i wrażliwej obecności terapeuty. Nic nie zmienia fakt, że ten człowiek jest tak bardzo młody. Pamiętam, że nie jest miniaturowym dorosłym i tak go nie traktuję. To wyjątkowa i godna szacunku osoba. Chce się rozwijać i kierować sobą. Dziecko ma prawo czuć się bezpieczne, ma prawo być sprawcze. W tym duchu widzę i słyszę dziecko i jestem przy nim jeżeli trzeba wbrew wszystkiemu i wszystkim bo jestem jego terapeutą.

Historia Terapii Zabawą

Ta historia sięga zamierzchłych czasów. O zabawie dziecka, albo o jej skuteczności w terapii pisano już od XVIII wieku. I tak każdy z autorów, psychologów, psychoterapeutów dokładał swoją cegiełkę (autorzy w porządku chronologicznym):

• Rousseau J.J., Emil, czyli o wychowaniu, przełożył W. Husarski. Ossolineum, Wrocław 1955.
• Fröbel F. (1903). The education of man. New York: D. Appleton.
• Freud S. (1909/1955). The case of “Little Hans” and the “Rat Man”. London:Hogarth Press.
• Hug-Hellmuth H (1921). On the technique of child analysis. International Journal of Psychoanalysis.
• Taft J. (1933). The dynamics of therapy in a controlled relationship. New York: Macmillan.
• Allen F. (1934). Therapeutic work with children. American Journal of Orthopsychiatry.
• Rank O. (1936). Will therapy. New York: Knopf.
• Levy D. (1938). Release therapy in young children. Psychiatry.
• Hambridge G. (1955). Structured play therapy. American Journal of Orthopsychiatry.
• Klein M. (1955). The psychoanalytic play technique. American Journal of Orthopsypsychiatry.
• Kanner L. (1957). Child psychiatry. Springfield, IL: Thomas.
• Freud A. (1965). The psycho-analytical treatment of children. New York: International Universities Press.

Prócz tych powyższych wiele innych postaci budowało terapię zabawą. Złotymi zgłoskami w historii zapisali się: Margaret Lowenfeld, Dora Kalff, Haim Ginott, Violet Oaklander, Bernard i Luise Guerney. Każdy nurt psychoterapii czy to psychoanaliza, czy nurt psychodynamiczny, analiza jungowska, podejście poznawczo-behawioralne, czy wiele nurtów humanistyczno-doświadczeniowych, wszystkie podkreślają znaczenie zabawy dla prawidłowego rozwoju dziecka.

Odrębny akapit zarezerwowany jest dla Carla Rogersa, Virginii M. Axline, Clarka Moustakasa, Garrego L. Landretha, Charlesa E. Schaefera i Kevina J. O’Connora. Rogers studiował i rozwijał prace terapeutów relacyjnych (J. Taft i F. Allena). Ich rozszerzone koncepcje stały się podwaliną rogersowskiej terapii niedyrektywnej, potem nazwanej zorientowaną na klienta, a na końcu terapią zorientowaną na osobę (Rogers C. (1951) Client-centered therapy. Boston: Houghton Mifflin). Virginia Axline współpracowniczka Rogersa nazywana jest „matką terapii zabawą”. Stworzyła koncepcję niedyrektywnej terapii zabawą w kolejnych latach określoną mianem terapii zabawą skoncentrowanej na dziecku (Child Centered Play Therapy). Jej dwie książki: Play Therapy: Inner Dynamics of Childhood (1947) i Dibs: In Search of Self (1964), do dziś stanowią niewyczerpane źródło inspiracji dla psychoterapeutów pracujących z dziećmi. Dzięki Clarkowi Moustakasowi, Garremu Landrethowi, Charlesowi Schaeferowi i Kevinowi O’ Connorowi, dzięki ich dziesiątkom publikacji, dzięki kilkudziesięcioletniej profesorskiej pracy na uniwersytetach amerykańskich dzisiaj w samych Stanach Zjednoczonych pracuje ponad 12 tysięcy certyfikowanych terapeutów i superwizorów terapii zabawą (RPT i RPT-S) zrzeszonych w Amerykańskim Stowarzyszeniu Terapeutów Zabawą (Association for Play Therapy).

W Polsce już w 1948 roku ukazała się krótka recenzja pierwszej książki Virginii Axline. Stefan Baley profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Polskiego Towarzystwa Psychologicznego pisał o „indywidualnej i grupowej terapii zabawowej”. W kolejnych latach o terapii zabawą pisały Panie profesor Barbara Bokus (Uniwersytet Warszawski) oraz Bożena Muchacka (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie). Bardzo bliskie są mi również publikacje Pani dr hab. Hanny Olechnowicz (Uniwersytet Warszawski).